2018’de yaşanan kur krizini bir yıl evvelden iddia eden ekonomist Charles Robertson, Türkiye’nin önümüzdeki iki yıl içinde tekrar kriz yaşayabileceği ikazında bulundu.
Türkiye’de 2018’de yaşanan kur krizini bir yıl evvelce iddia eden ekonomist, genişleme ve daralma döngüsünün önümüzdeki iki yıl içinde tekrarlanmasını bekliyor.
Rusya merkezli yatırım bankası Renaissance Capital’in global baş ekonomisti Charles Robertson, Türkiye’nin yüzde 7,4 ile süratli büyüme kaydettiği 2017 yılında, iktisattaki ısınmanın sonunun güzel olmayacağı ikazında bulunmuştu. Düşük faizli kredi büyümesiyle gelen yüksek cari açık ve artan dış finansman muhtaçlığı, ABD ile yaşanan diplomatik krizle birleşerek kur krizini beraberinde getirmişti.
Robertson, bu döngünün tekrarlanmasını beklediğini açıkladı. Robertson’ın iddialarını aktaran Bloomberg, Türk lirasının iktisat idaresinin değiştiği kasım ayı sonrasında en çok paha kazanan para ünitesi olduğunu, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın düşük faiz siyasetinden geri adım atıp yeni iktisat takımının klâsik para siyaseti izlemesini desteklemesinin, bu gelişmede tesirli olduğunu belirtti.
Robertson’ın Türkiye iktisadına dair yorum ve iddialarından satır başları şöyle:
GENİŞLEME VE DARALMA DÖNGÜSÜ
* Mevcut senaryoma nazaran, Türkiye iktisadında yeni bir genişleme ve daralma döngüsü yaşanacak. Yılın ikinci yarısında faiz indirimlerine gidilecek ve bu da 2022’de, yani 2023’teki başkanlık seçimlerinin çabucak öncesinde güçlü kredi büyümesini beraberinde getirecek ve sonra yeni bir kriz olacak.
*Erdoğan’ın bir şey yapması gerektiğine ikna edildiğini birçok kez gördük. Her keresinde, maliyetler arttı ve kazanımların müddeti kısaldı. Global faiz oranlarına bakın, bir de Türkiye’deki faizlere… Önde gelen tüm gelişen ülkelerde faizler yüzde 5’in altında, Türkiye hariç.
Fakat Erdoğan’ın bundan ders çıkardığını sanmıyorum. Yalnızca bir hafta evvelki açıklamalarına bakarsanız, fırsat bulur bulmaz, ki bu 2023 seçimlerinin çabucak öncesinde olacak alışılmış ki, Türkiye kredi büyümesine dayalı modele dönmesini beklersiniz.
TÜRKİYE’NİN SEÇENEĞİ VAR
* Aslında Türkiye’nin bir seçeneği var. TL çok ucuz ve Türkiye ihracat odaklı büyüme modelini uygulayabilir. Bu da ödemeler istikrarını destekleyecektir. Yatırımlar için döviz getirecektir. Türkiye iktisadı dengelenecektir. Faizin uzun mühlet yüksek düzeylerde tutulmasıyla enflasyon kalıcı olarak denetim altına alınabilir. Bu Türkiye için daha âlâ bir uzun periyotlu öykü olur fakat büyüme görece düşük olabilir. Bu senaryoda büyüme yıllık yüzde 3-4 olur.
* Piyasalar, müspet gerçek faizin sürdürüldüğünü görmek zorunda lakin şu an Merkez Bankası faizi ile enflasyon çabucak hemen birebir düzeyde.
* Genişleme ve daralma döngüsünün artık bir ya da iki yıl üzere kısa vadeli olmasından kuşku ediyorum. 5 yıllık genişleme olamaz. Eskide bankalar kredi vermek için kâfi mevduata sahipti lakin şu an sahip değiller. Kredi vermek için yurt dışından borçlanıyorlar ve bu da dış borcu süratle artırıyor. Bir müddet sonra piyasalar kaygılanmaya başlıyor ve TL de baskı altında kalıyor.
YIL SONUNDA FAİZ BASKISI BAŞLAYACAK’
* Faizleri çok fazla artırmak yanılgı olacaktır, zira bu iktisat için gerekli değil. Enflasyonun düşüşe geçeceğini düşünüyorum. En güzeli modelin değiştiğini yıllar içinde göstermeleri olacaktır. Bunun için de 2-3 yıl olumlu gerçek
faiz olması gerekli.
* Haziranda doların 7 TL civarında olacağını zira Merkez Bankası’nın 2021’in birinci yarısı boyunca sorumlu davranmaya devam edeceğini iddia ediyorum. Aralıktan itibaren Erdoğan’dan faiz indirimi baskısı göreceğimizi varsayıyorum. Bu basamaktan sonra da piyasa Merkez Bankası’na dönük itimadını kaybetmeye başlayacak.
* Yanılmayı çok isterim. Türkiye değişim için fırsata sahip. Türkiye’nin gelişmiş bir endüstrisi var. Uygun ve eğitimli iş gücü var. Hakikat siyasetlerde güçlü büyüme kıssasına sahip olabilir.
